PRZYSZŁOŚĆ WIDZIANA W RZECZACH, KTÓRE MINĘŁY

SŁOWNICZEK TERMINÓW ZECERSKICH

Zecerstwo to dział poligrafii zajmujący się przygotowywaniem tekstu do druku przemysłowego

Afisz

Antykwa

Drukarstwo

Akcydens

Określenie wszelkich druków o charakterze okolicznościowym i użytkowym (ulotki, dyplomy, zaproszenia, dyplomy, druki reklamowe, opakowania, itp.).

Afisz

Druk jednostronny, zazwyczaj dużego formatu, wykonany na białym lub kolorowym papierze afiszowym, przeznaczony do umieszczania w miejscach publicznych.

Akcent

tzw. znak diakrytyczny, czyli symbol dodawany do litery. Jego głównym zadaniem jest zmiana brzmienia litery do której został dodany.

Antykwa

Pismo wzorowane na rzymskiej kapitale i łacińskiej minuskule, będące do dziś podstawą większości krojów pism drukarskich. Potocznie, każde pismo drukarskie proste, w odróżnieniu od pochyłego np. kursywy.

Big

Zagłębienie, rowek w miejscu zagięcia kartonu lub tektury (bigowanie – wyciskanie tychże rowków).

Czcionka

Podstawowy materiał zecerski, odlany z metalu prostopadłościan, mający górną część uformowaną w sposób dający w druku odbitkę litery, cyfry lub innego znaku, służący do ręcznego składania tekstu.

Druk (drukarstwo)

Drukiem nazywany jest każdy ostateczny produkt procesu drukowania np. książka, gazeta, plakat, drzeworyt. Drukarstwo w znaczeniu rzemiosła obejmuje produkcję wszelkich druków drukowanych do przełomu XIX i XX w., kiedy termin ten wraz z rozwojem technologii i zmechanizowaniem całego procesu wytwarzania druków przekształcił się w poligrafię.

Falc (falcowanie)

Zagięcie zadrukowanego arkusza, powstające przy składaniu go dla uzyskania zamierzonego formatu druku.

Farba drukarska

Mieszanina barwników, pigmentów i innych środków nadających substancji właściwości odpowiednie do danych technik druku.

Introligatorstwo

Justunek

Kaszta

Forma drukowa (płyta, blacha)

Zestaw elementów drukujących i niedrukujących umieszczony na wspólnym nośniku, przystosowany do przenoszenia w procesie druku farby drukowej np. na papier.

Format papieru

Wymiar arkusza papieru, o proporcjonalnym stosunku boków, podobnym do uzyskiwanego przy złotym podziale 8:5.

Gilotyna drukarska (krajarka)

Maszyna do cięcia papieru, przeznaczona do obcinania lub rozcinania stosu arkuszy oraz do ich przecinania podczas oprawy introligatorskiej.

Introligatorstwo

Dawniej rzemiosło artystyczne, dzisiaj dział przemysłu poligraficznego zajmujący się oprawianiem druków (książek, czasopism, broszur) według projektów dostarczanych przez zleceniodawcę.

Justunek

Rodzaj materiału zecerskiego w postaci prostopadłościennej płytki metalowej bez oczka, który stosowany jest do wypełniania odstępów miedzy wyrazami, wierszami, itp.

Kaszta

Szuflada podzielona na przegródki zawierające czcionki tego samego stopnia (np. czcionki jednej litery, cyfry, itp.) ułożone w sposób odpowiadający częstości używania w składzie poszczególnych liter.

Kolumna (skład drukarski)

Układ graficzny tekstu złożony z kolejnych wierszy równej długości, obszar zajęty przez skład tekstu na stronie książki lub czasopisma.

Makieta

Plan układu graficznego książki lub czasopisma.

Materiał zecerski

Prasa drukarska

Raster

Maszyna drukarska

Urządzenie służące do drukowania z uprzednio przygotowanych form. Wyróżniamy maszyny: typograficzne, offsetowe, wklęsłodrukowe, oraz – ze względu na kształt formy drukowej na – rotacyjne i płaskie.

Materiał zecerski

Elementy, z których powstaje skład: czcionki, linie, ornamenty oraz tzw. justunek nie pozostawiający na papierze żadnego znaku (materiał ślepy).

Matryca drukarska

Forma do odlewania czcionek z metalu.

Miary drukarskie, stopnie pisma

System wielkości służący do określenia rozmiarów czcionek, linii, justunku i kolumn oraz – na tej bazie – do odlewania materiału zecerskiego.

Nakład

Liczba wydanych jednorazowo egzemplarzy książki, czasopisma lub innych publikacji.

Obwoluta

Koszulka służąca ochronie i ozdobie okładki książki, wykonana z grubszego często lakierowanego, barwionego papieru.

Offset

Technika druku płaskiego polegająca na przeniesieniu przez obracające się cylindry farby z płyty na powłokę gumową, a następnie na papier.

Oprawa

Okładka połączona z wkładem książki służąca jej ochronie i ozdobie. Wyróżnia się m.in. okładki miękką, twardą, spiralną, itp.

Szpalta

Skład zecerski

Wierszownik

Pismo drukarskie

System znaków będący podstawą rozwoju kultury i cywilizacji, służący przedstawieniu i utrwaleniu języka mówionego.

Płyta offsetowa (blacha offsetowa)

Aluminiowa, cynkowa lub wielometalowa forma drukowa stosowana w druku offsetowym.

Prasa drukarska

Wynaleziona przez Gutenberga, służąca do odbijania na papierze tekstu poprzez dociskanie śrubą – zakończoną drewnianą płytą – formy drukowej pokrytej farbą, ułożonej na drewnianej podstawie. Metoda ta funkcjonowała do czasu wynalezienia obracającego się walca, co było początkiem maszyn drukujących.

Rakiel (rakla)

Urządzenie używane w sitodruku służące do przeciskania farby przez siatkę na podłoże.

Raster

Przyrząd optyczny wykorzystywany w produkcji poligraficznej składający się z szeregu punktów.

Ryza

Miara papieru równa 500 arkuszom.

Skład zecerski

Zestaw jednolitych wierszy tekstu.

Szpalta

Skład zecerski o określonej szerokości i dowolnej długości, z którego w wyniku łamania powstają kolumny – stronice książek, czasopism i gazet.

Sztancowanie

Czynność introligatorska mająca na celu wykrawanie z arkusza, lub stosu arkuszy papieru, kartonu itp.

Szycie

Łączenie za pomocą nici lub drutu arkuszy lub poszczególnych kartek w blok książki.

Typografia

Metoda druku wypukłego, w której stosowane są formy w postaci składu przeznaczone do drukowania bezpośredniego na podłożu farbami drukowymi w maszynach dociskowych, płaskich lub rotacyjnych.

Wierszownik

Przyrząd do ręcznego składania wierszy z materiału zecerskiego, składający się z wąskiej płytki metalowej o podłużnej ściance bocznej, ściance poprzecznej i ściance ruchomej poprzecznej z zamkiem do ustawiania wierszy w odpowiednim miejscu.

Zecernia

Dział drukarni w którym składa się i przygotowuje do druku składy czcionkowe.

Źródła ilustracji (dostęp 31.10.2023)

Afisz – https://teatrwielki.pl/dzialalnosc/muzeum-teatralne/afisze/

Antykwa – https://typoteka.pl/pl/typeface/antykwa-januszowskiego

Drukarstwo – http://sierysuje.pl/dawne-drukarstwo/

Gilotyna drukarska – https://blinkdeals.eu/product-pol-2348-Zabytkowa-gilotyna-Krause-sprawna.html

Introligatorstwo – https://teatrnn.pl/domslow/pracownia-introligatorska/

Justunek – https://pl.wikipedia.org/wiki/Justunek

Kaszta – https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaszta

Materiał zecerski – https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fru.pinterest.com%2Fpin%2F329114685265406953%2F&psig=AOvVaw0CNwfLRg5vgqxY0wKiNALI&ust=1700124071260000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBIQjhxqFwoTCOiShfDNxYIDFQAAAAAdAAAAABAD

Prasa drukarska – https://www.etsy.com/pl/listing/1292829778/prasa-drukarska-eliwo-antyczne

Raster – https://www.sklep.trio.com.pl/p10490,rakla-do-montazu-dolii-samochodowych-zwyklych-oraz-termokurczliwych-rakla-plastikowa-z-filcem-z-do.html

Skład zecerski – https://allegrolokalnie.pl/oferta/sklad-zecerski-drukarski

Szpalta – https://pl.wikipedia.org/wiki/Szpalta

Wierszownik – https://www.wikiwand.com/pl/Skład_ręczny